Przejścia dla pieszych to jeden z najważniejszych elementów infrastruktury drogowej. Umożliwiają bezpieczne przekraczanie jezdni, porządkują ruch i pomagają kierowcom dostrzec pieszych na drodze. Aby jednak spełniały swoją funkcję, wszyscy uczestnicy ruchu muszą przestrzegać określonych zasad i wykazywać się wzajemnym szacunkiem. Obecnie panuje przekonanie, że pieszy na drodze może wszystko… Czy rzeczywiście tak jest? Jakie są obowiązki pieszego na przejściu? Wyjaśniamy poniżej!
Odpowiednio wyznaczone i oznakowane przejścia znacząco poprawiają bezpieczeństwo na drodze. To właśnie w tych miejscach piesi mogą liczyć na największą ochronę, a kierowcy – na przewidywalność ruchu. Dobra widoczność oraz znajomość zasad pierwszeństwa sprawiają, że ryzyko wypadków maleje, a poruszanie się po drogach staje się bardziej uporządkowane. Polskie prawo drogowe precyzyjnie określa, jakie obowiązki spoczywają na pieszych i kierowcach w tych newralgicznych miejscach.
Ogólna zasada stanowi, że piesi mają obowiązek korzystania z wyznaczonych przejść dla pieszych. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy najbliższe przejście znajduje się w odległości przekraczającej 100 m. Takie przechodzenie przez drogę jest jednak obwarowane kilkoma warunkami, o których przeczytają Państwo w dalszej części artykułu. Przekroczenie jezdni jest możliwe także na skrzyżowaniu (i tu różnica – nawet jeśli przejście dla pieszych znajduje się w odległości mniejszej niż 100 m od skrzyżowania).
W sytuacji, gdy na drodze znajduje się przejście nadziemne lub podziemne (tzw. wiadukt lub tunel), piesi są obowiązani z niego korzystać.
Niezmotoryzowani uczestnicy ruchu, przechodząc przez ulicę, obowiązani są zachować szczególną ostrożność. Powinni upewnić się, że nadjeżdżające pojazdy rzeczywiście się zatrzymują.
Zabronione jest wchodzenie na jezdnię bezpośrednio pod koła nadjeżdżającego pojazdu, a także zwalnianie kroku lub zatrzymywanie się bez ważnego powodu. Ponadto, zabrania się także przebiegania przez jezdnię.
Podczas przechodzenia przez drogę, pieszy nie powinien korzystać z telefonu lub innego urządzenia tego typu – aby nie utrudniało to obserwowania sytuacji na drodze.
Sygnalizacja świetlna również odgrywa kluczową rolę – jej przestrzeganie jest obowiązkiem każdego uczestnika ruchu, także pieszych. Gdy więc na przejściu zainstalowana jest tego typu infrastruktura, należy bezwzględnie z niej korzystać. Pieszy ma w takim przypadku obowiązek poczekać na zielone światło – nawet gdy żaden pojazd nie nadjeżdża – i dopiero wówczas może wejść na przejście.
Jak wspomnieliśmy, możliwe jest przechodzenie przez ulicę poza przejściem, jeśli te oddalone jest o ponad 100 metrów. Jest to jednak dozwolone tylko jeśli nie spowoduje zagrożenia bezpieczeństwa lub utrudnienia ruchu pojazdów.
Pieszy musi wówczas ustąpić pierwszeństwa pojazdom i wybrać najkrótszą, prostopadłą do osi jezdni drogę.
Takie przekraczanie ulicy jest jednak niedozwolone na drodze dwujezdniowej na obszarze zabudowanym.
Sporo wątpliwości może powodować tzw. przejście sugerowane, zdefiniowane w art. 2 Prawa o ruchu drogowym jako:
nieoznakowane, dostosowane technicznie miejsce umożliwiające przekraczanie jezdni, drogi dla rowerów lub torowiska przez pieszych, niebędące przejściem dla pieszych.
Jest to zatem przejście, które… oficjalnie przejściem nie jest. Jak je rozpoznać? Może być to obniżony krawężnik lub inny kolor kostki brukowej.
Podobnie jak w wyżej opisanym przypadku przechodzenia przez ulicę poza wyznaczonym przejściem dla pieszych, korzystający z przejść sugerowanych muszą ustąpić pierwszeństwa nadjeżdżającym pojazdom.
Podsumowując kwestie pierwszeństwa, należy pamiętać, że przysługuje ono pieszemu, który:
Kiedy nie trzeba pieszego przepuszczać?
Kierowcy również muszą zachować szczególną ostrożność w pobliżu przejść, obserwować ich otoczenie i zmniejszyć prędkość, by być w stanie odpowiednio zareagować na sytuację na drodze.
Powinni też ustępować pierwszeństwa osobom znajdującym się na pasach lub wchodzącym na nie. To ostatnie pojęcie budzi szczególnie wiele wątpliwości, które rozwiał Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim w wyroku z 26 maja 2022 r. (sygn. akt. VII W 135/22). Sąd stwierdził, że:
Każde zachowanie pieszego zdradzające zamiar wejścia na przejście dla pieszych kierujący pojazdem musi odebrać, jako sytuację „wchodzenia na przejście”. Wchodzenie należy potraktować jako cały proces, a nie tylko „stawianie nogi”.
Nieustąpienie pierwszeństwa i spowodowanie zagrożenia dla pieszych wiąże się z możliwością nałożenia wysokiego mandatu. W 2025 roku wynosi on aż 1500 zł i nawet 15 punktów karnych.
Co dość oczywiste, kierowcy nie mogą przejeżdżać na czerwonym świetle, nawet jeśli na przejściu nikogo nie ma. Czerwone światło oznacza bowiem bezwzględny obowiązek zatrzymania pojazdu. Kategorycznie zabronione jest też wyprzedzanie innego pojazdu na przejściu lub bezpośrednio przed nim.
Należy pamiętać, że wspólnym celem zarówno pieszych, jak i kierowców powinno być przestrzeganie przepisów, które zapewniają bezpieczeństwo wszystkich uczestników ruchu. Tylko wzajemny szacunek i odpowiedzialność mogą zapobiec tragediom na drogach.
Piesi powinni pamiętać o kilku prostych zasadach, aby przejście przez jezdnię było w pełni bezpieczne. Przed wejściem na pasy dobrze jest spojrzeć w obie strony i upewnić się, że nadjeżdżające pojazdy rzeczywiście zwalniają. Korzystanie z wyznaczonych przejść to nie tylko kwestia bezpieczeństwa, ale również obowiązujących przepisów – przechodzenie w niedozwolonym miejscu może skutkować mandatem.
Równie istotne jest unikanie rozpraszaczy. Korzystanie z telefonu, słuchawek czy innych urządzeń elektronicznych może ograniczyć percepcję otoczenia i sprawić, że pieszy nie zauważy nadjeżdżającego pojazdu. Zachowanie pełnej uwagi to klucz do uniknięcia niebezpiecznych sytuacji.
Wzajemna współpraca na drodze. Bezpieczeństwo na przejściach to nie tylko kwestia przepisów, ale również wzajemnego szacunku i współpracy między pieszymi a kierowcami. Utrzymywanie kontaktu wzrokowego z kierowcą może pomóc upewnić się, że pieszy został zauważony. Z kolei kierowcy powinni pamiętać, że pieszy – nawet jeśli porusza się wolniej – ma prawo bezpiecznie przekroczyć jezdnię.
Elastyczność w reagowaniu na dynamiczne sytuacje na drodze również odgrywa ważną rolę. Czasem warto poczekać kilka sekund dłużej, upewnić się, że droga jest bezpieczna i dopiero wtedy kontynuować ruch. Taka postawa pozwala uniknąć wielu potencjalnie groźnych sytuacji. Zasada ograniczonego zaufania przede wszystkim!
Nie wszyscy piesi poruszają się po drodze z taką samą łatwością. Dzieci, osoby starsze czy osoby z niepełnosprawnościami często wymagają dodatkowego wsparcia. Dzieci, ze względu na brak pełnej świadomości zagrożeń, powinny przechodzić przez ulicę pod opieką dorosłych. Dla seniorów, ze względu na wolniejsze tempo poruszania się, bezpieczniejsze będą przejścia wyposażone w sygnalizację świetlną. Osoby z niepełnosprawnościami mogą korzystać ze specjalnych udogodnień, takich jak obniżone krawężniki czy sygnalizacja dźwiękowa ułatwiająca im bezpieczne przemieszczanie się.
Bezpieczne przechodzenie przez jezdnię to wspólna odpowiedzialność wszystkich uczestników ruchu drogowego.
Przestrzeganie przepisów, wzajemna uważność i szacunek są kluczowe dla zmniejszenia liczby wypadków na drogach. Piesi, choć chronieni przepisami, powinni zachować rozwagę, a kierowcy – wykazywać się czujnością i gotowością do ustąpienia pierwszeństwa. To właśnie dzięki takiemu podejściu możemy budować kulturę bezpiecznego poruszania się po drogach.
Jeśli potrzebują Państwo szczegółowych informacji na temat przepisów dotyczących ruchu pieszych lub wsparcia w edukacji drogowej – serdecznie zapraszamy do kontaktu. Jesteśmy, aby pomóc!
Zachęcamy także do lektury naszych innych wpisów – szczególnie może Państwa zainteresować ten artykuł: Konfiskata samochodu za jazdę pod wpływem alkoholu.
